Nhìn từ Tiên Lãng: Hiểu đúng và tuân thủ nghiêm pháp luật về đất đai

"Luật đất đai cần được điều chỉnh phù hợp thực tiễn"

I. TP. Hồ Chí Minh và Đồng Nai: Đề xuất sửa đổi Luật Đất đai 2003

Hà Nội) cho rằng, Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi lần này nên dành hẳn một số chương, điều để làm sáng tỏ hơn những điều khoản về vấn đề xử lý tham nhũng, trong đó quy định rõ những hành vi tham nhũng về đất thì phải được xử lý hình sự theo quy định của Bộ Luật hình sự. Dự án luật được kỳ vọng sẽ giúp xử lý hai vấn đề: tham nhũng đất đai và khiếu kiện kéo dài. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong năm nay của Tổng cục Quản lý Đất đai (Bộ Tài nguyên và Môi trường) là đẩy nhanh tiến độ đo đạc, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại các địa phương trong cả nước; đồng thời triển khai có hiệu quả Chỉ thị số 1474 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện một số nhiệm vụ cấp bách để chấn chỉnh việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai. Công chức địa chính ở xã, phường, thị trấn do Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp huyện) bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Không những thế, nhiều cơ quan, doanh nghiệp còn cho mượn, chuyển nhượng trái phép. Ngoài ra còn các kiến nghị liên quan tới vấn đề cổ phần hóa doanh nghiệp liên quan đến quyền sử dụng đất, vấn đề thu tiền sử dụng đất, vấn đề xây dựng giá đất và công bố bảng giá đất hàng năm, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư… Tổng cộng, đại diện của Hà Nội có kiến nghị 12 nội dung sửa đổi, bổ sung luật. Ý kiến này cũng trùng với ý kiến của ĐB Lê Trọng Sang (đoàn TPHCM). Các giao dịch này cần được công chứng để đảm bảo tính xác thực, an toàn về pháp lý. Hoặc ở bước thứ tư: quyết định thu hồi, giao, cho thuê đất, do không có sự độc lập trong xác định giá giao, cho thuê. Tôi nghĩ sẽ thuận lợi hơn nhiều ở tầm quy hoạch của cấp huyện khi thực hiện những dự án và quản lý vì có điều kiện nhìn tổng thể địa giới”.

II. Dự thảo Luật Đất đai còn nhiều quy định “xa“ thực tiễn

So với Luật Đất đai hiện hành, Luật Đất đai (sửa đổi) có nhiều điểm đổi mới quan trọng liên quan đến công tác này. Đại biểu Nguyễn Mạnh Quyền đến từ Ủy ban tư pháp của Quốc Hội thẳng thắn khi tuyên bố thực trạng tham nhũng tại nước ta phản ánh không rõ qua các báo cáo thanh tra. Ý kiến này cho rằng, cần có sự phân biệt rạch ròi giữa đất đai là tài nguyên quốc gia - thuộc sở hữu toàn dân với những đất đai mà toàn dân đã giao cho Nhà nước - một chủ thể cụ thể quản lý, sở hữu. Giá đất khi xây dựng phải phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường của các loại đất của cùng mục đích sử dụng đã chuyển nhượng đấu giá quyền sử dụng đất thành công. Như vậy, mẹ bạn hoặc chị em bạn không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Do vậy quy hoạch sử dụng đất phải dựa trên quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội … được cấp thẩm quyền phê duyệt.

Thế nhưng, một chuyên gia trong ngành đánh giá, sự thay thế này trong Dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) cũng chỉ là một dạng đánh tráo khái niệm, chuyển từ khái niệm mập mờ này sang khái niệm mập mờ khác. Dự thảo có nhiều nội dung mới, trong đó đáng chú ý là quy định rõ quyền của nhà nước trong việc quản lý đất đai. Khi tính toán bồi thường tái định cư, chúng ta phải đặc biệt quan tâm tới kế sinh nhai cho người có đất bị thu hồi, phải có những quy định đặc thù để áp dụng cho các đối tượng có đất bị thu hồi trong diện chính sách như người già, người hết tuổi lao động… Bởi vì đối với các đối tượng này, chúng ta không thể áp dụng chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề hay tìm việc làm mới được. Theo tôi, sửa Hiến pháp và Luật Đất đai lần này nên mạnh dạn trao quyền sở hữu tư nhân về đất đai đối với tất cả các loại đất mà hộ gia đình, cá nhân được sử dụng gồm: đất ở, đất chuyên dùng, đất nông nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối, đất rừng sản xuất.Theo bà Hà, chính sách đền bù cần ổn định, tránh thay đổi quá nhiều, gây khó cho việc thực thi. Ông Đu-glát Gra-ham, Điều phối viên quốc gia về môi trường của Ngân hàng thế giới (WB), cho rằng Việt Nam đã có những bước tiến ấn tượng và tạo được nền tảng cho việc quản lý đất đai hiệu quả.

III. Quốc hội thảo luận tại tổ về Luật Đất đai (sửa đổi): Chung quy đều tại thiếu minh bạch

Bà Nguyễn Thị Quyết Tâm cho biết, Dự án sửa đổi Luật Đất đai đã có sự tiếp thu và điều chỉnh khá nhiều để đưa ra lấy ý kiến của nhân dân đợt này. Việc thừa nhận về mặt pháp lý các giao dịch về đất đai góp phần hình thành và phát triển thị trường bất động sản góp phần tạo lập đồng bộ cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong Luật Đất đai sửa đổi cần quy định kể cả khi về hưu, hoặc thay đổi công tác mà thanh tra lại thấy anh vi phạm vẫn phải đưa ra xét xử theo pháp luật. Cùng với GRAIN, còn có rất nhiều tổ chức khác quan tâm nghiên cứu về xu hướng này như Viện Oakland, Oxfam, Tổ chức Những người bạn Trái đất (FOEI), Liên minh Đất Quốc tế (ILC), hình thành nên một kho dữ liệu vô cùng giá trị giúp các nhà nghiên cứu có thể đo lường một cách chắc chắn và chính xác xu hướng trong các hợp đồng giao dịch đất đai toàn cầu. Mà muốn đảm bảo quyền đó thì phải thực hiện theo luật pháp, tức là khi người ta là sở hữu hạn chế thì không được tùy tiện thu hồi đất. Trong đó có sở hữu nhà nước đối với đất công, sở hữu tư nhân đối với một số loại đất và sở hữu tập thể (hay còn gọi là sở hữu chung).

Khi Nhà nước giao đất cho chủ đầu tư, đất đó còn chưa là đất sạch, chưa có hạ tầng cơ sở (đường sá, điện nước). Thực hiện chủ trương giao cho một cơ quan làm đầu mối cấp Giấy chứng nhận, UBND thành phố chỉ đạo UBND quận, huyện phân công cho văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất chịu trách nhiệm tiếp nhận và trả hồ sơ cấp giấy chứng nhận. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) Cùng quan điểm trên, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng, vấn đề sở hữu đất đai không thể xem nhẹ và quy định thiếu rõ ràng được. Có muốn quên đi cũng khó, khi dư luận xã hội luôn cho rằng tham nhũng trong quản lý đất đai đang đứng ở đầu bảng, đầu cơ về đất đai đang vượt giới hạn quá nhiều và đã góp phần rất đáng kể vào tình trạng lạm phát hiện nay. Đại biểu Chu Sơn Hà nhìn nhận, hiện luật quy định sở hữu toàn dân, nhưng lại ghi rõ là sử dụng trong 50 năm thì coi như người dân họ có toàn quyền về diện tích đất đó. Các nhà quản lý tỉnh Quảng Nam còn cho phép công ty ôtô Trường Hải đầu tư xây dựng công trình khi chưa có quyết định, hợp đồng thuê đất và được miễn toàn bộ tiền thuê đất.